Zmiany cywilizacyjne doprowadziły do zmniejszenia fizycznej mobilności, pogorszenia jakości diety oraz do znaczącego zwiększenia ilości stresu w społeczeństwie. Wszystkie z tych kwestii przyczyniają się do intensywnego rozwoju chorób narządu ruchu, których powszechność określić można jako epidemia. Jest to jeden z powodów wzrostu zainteresowania terapią manualną. Co warto o niej wiedzieć?
Terapia manualna – czym jest?
Zgodnie z definicją zaproponowaną przez Międzynarodową Federację Terapeutów Manualnych (ang. International Federation of Orthopaedic Manipulative Therapists) terapia manualna to „wyspecjalizowany obszar fizjoterapii, poświęcony postępowaniu w chorobach nerwowo mięśniowoszkieletowych, oparty na wnioskowaniu klinicznym i stosowaniu wysoce specjalistycznych metod leczenia, w tym technik manualnych i ćwiczeń leczniczych”. Jak należy to rozumieć?
Innymi słowy terapia manualna to skuteczna metoda rehabilitacji, która poprzez wykonywanie odpowiednich chwytów oraz manipulacji pozwala fizjoterapeucie zarówno na diagnozowanie, jak i na leczenie zaburzeń, narządu ruchu. Odpowiednio przeprowadzona terapia pozwala m.in na zwiększenie ruchomości w stawach, czy też na zmniejszenie lub w niektórych przypadkach na całkowite zlikwidowania dolegliwości bólowych w obrębie stawów, mięśni oraz więzadeł.
Mimo swojej skuteczności terapia manualna może mieć zastosowanie jedynie jako metoda leczenia dysfunkcji natury czynnościowej tj. takich, które są odwracalne. W sytuacji, w której doszło do pojawienia się utrwalonych zmian strukturalnych m.in. w wyniku zbyt późnego zdiagnozowania dysfunkcji narządu ruchu terapia nie cofnie zaistniałych zmian. Może jedynie łagodzić objawy oraz leczyć zaburzenia, które są powiązane z tymi zmianami. Przykładem są zmiany zwyrodnieniowe.
Do najczęstszych zaburzeń narządu ruchu wymagających terapii manualnej zalicza się m.in:
- zablokowanie stawu, ze względu na dolegliwości bólowe,
- pogorszenie działania narządu z powodu zmian np. urazowych,
- dysfunkcje postawy ciała.
Terapia manualna – techniki diagnostyczne
Chociaż nie jest to do końca odzwierciedlone w nazwie terapia manualna skupia się nie tylko na leczeniu, ale również na diagnozowaniu zaburzeń w obrębie wspominanych wcześniej stawów, więzadeł, czy też mięśni. Ponadto terapia obejmuje diagnostykę w zakresie wzorców ruchowych, postawy, czy też wzorców oddechowych. Sam proces diagnostyczny w terapii manualnej skupia się m.in na wywiadzie, badaniu palpacyjnym, czy też na badaniach mających na celu wykazać poziom siły mięśniowej lub zakres ruchu.
Niemniej jednak najważniejszym elementem diagnostyki jest badanie tzw. gry stawowej, czyli sprawdzanie ruchu biernego stawu. Tego rodzaju badania pozwalają na wykrycie źródła zmian w funkcjonowaniu narządu ruchu oraz na wytypowanie dysfunkcyjnych elementów stawowych włącznie z określeniem poziomu ich uszkodzenia. Należy mieć na uwadze, że fizjoterapeuta może wprowadzić zmiany w diagnostyce. Równocześnie sposób przeprowadzania badań nie może przyczynić się do pogorszenia stanu pacjenta.
Leczenie zaburzeń – podstawowe techniki terapii manualnej
Podstawowym celem terapii manualnej jest przywrócenie tzw. ślizgu stawowego, czego konsekwencją jest zwiększenie ruchomości narządu ruchu, czy też obniżenie lub zlikwidowanie dolegliwości bólowych w jego obrębie. Aktualnie fizjoterapeuci najczęściej korzystają z trzech podstawowych technik tj. trakcji, mobilizacji oraz manipulacji. Wszystkie spośród technik w pierwszej kolejności powinny prowadzić do zlikwidowania oporu, który uniemożliwia korzystanie z narządu ruchu.
Następnym etapem jest wykonywanie biernego ruchu w stawie. To, jaka technika będzie optymalnym rozwiązaniem jest uzależnione od wcześniejszych badań diagnostycznych. Należy mieć na uwadze, odpowiednio zastosowane techniki terapeutyczne nie powinny powodować silnego bólu. Ponadto w przypadku prowadzenia terapii z zachowaniem wszystkich wytycznych pacjent powinien doświadczyć pierwszych efektów terapii natychmiastowo po jej rozpoczęciu.
Artykuł powstał dzięki uprzejmości Centrum Rehabilitacji i Terapii OpenMedical
